Bijbelgedeelte: Daniël 1

Vers 1-2
Op het moment dat deze geschiedenis begint, heeft Juda nog een eigen koning: Jojakim. Tegen het machtige Babel is het zwakke staatje Juda niet bestand. Als gevolg van deze belegering wordt Jojakim een vazal van Babel. De ondergeschikte positie van Juda ten opzichte van Babel blijkt wel als de Babyloniërs zomaar de tempelschatten, en zelfs enkele Judese jongens, kunnen wegvoeren. Ook in deze verzen blijkt duidelijk dat de ondergang van Juda het gevolg is van de straffende hand van de HEERE. Het zal nog iets minder dan twintig jaren duren voordat Jeruzalem geheel wordt verwoest. Sinear is in de Bijbel de aanduiding voor de landstreek van Babel.

Vers 3-5
Door de jonge Judeërs mee naar Babel te nemen, zorgt Nebukadnezar ervoor dat hij de beste mensen uit zijn hele rijk om zich heen verzameld. Bovendien versterken al die nationaliteiten aan het hof de onderlinge samenhang van het rijk. Deze manier van doen kwam in die tijd vaker voor. ‘Uit het koninklijk zaad’ betekent dat deze jongens tot het koningshuis behoren. ‘Uit de prinsen’ wil zeggen dat er ook uit de kringen van de edelen jongens worden meegenomen. Aan drie normen moeten de jongens voldoen. Ze moeten intelligent, knap van uiterlijk en lichamelijk gezond zijn. Hun leeftijd zal ongeveer veertien jaar geweest zijn. Om hun inlijving in Babel te bevorderen leren ze de geschiedenis, de wetenschap en de taal van Babel. Hun eten is van gegarandeerde topkwaliteit. Het komt uit de keuken van het paleis.

Vers 6-7
‘Uit de kinderen van Juda’ wordt uitdrukkelijk gezegd, omdat in het tweestammenrijk ook nog leden van de andere stammen woonden, in het bijzonder Benjaminieten en Levieten. Om hun nieuwe, Babylonische identiteit te versterken krijgen de jongens nieuwe namen. Onder hun oude leven wordt een streep gezet. Hier, in Babel, begint een nieuw leven. Hun Israëlitische namen, waarin de Naam van de HEERE doorklinkt (zo betekent Daniël ‘God is mijn Rechter’), worden vervangen door namen waarin de Babylonische godennamen doorklinken.

Vers 8
Daniël treedt op als leider van dit viertal. Het koninklijke voedsel houdt geen rekening met de reinheidswetten van Israël. Bovendien kwam het vlees waarschijnlijk uit de afgodstempel. Alleen Daniël en zijn vrienden hebben er moeite mee. De andere Israëlitische jongens dus niet. Bezwaar maken is een gevaarlijke onderneming, want deze jongens zijn nog altijd slechts krijgsgevangenen.

Vers 9-10
De ‘overste der kamerlingen’, de hoveling die verantwoordelijk is voor de verzorging van de jongens, stelt zich coulant op. De Bijbelschrijver wijst ons op de hand van de HEERE daarin. Maar ook deze hoveling kan niet alles maken. Wanneer hij Daniël en zijn vrienden ander voedsel geeft, dan is dat ongehoorzaamheid aan de voorschriften van de koning. Als de jongens er dan na verloop van tijd ‘droeviger’, minder fris en sterk uitzien, dan kan dat voor hem grote gevolgen hebben.

Vers 11-13
Daniël begrijpt het bezwaar, maar gaat nu met zijn probleem naar een ondergeschikte van de eerdergenoemde hoveling, Melzar. De naam ‘Melzar’ kan ook een functieaanduiding zijn. Deze Melzar is blijkbaar belast met de dagelijkse zorg voor deze vier jongens. Het is aannemelijk dat Melzar van het gesprek tussen Daniël en de ‘overste der kamerlingen’ afweet. Daniëls nieuwe voorstel is minder gevaarlijk. Hij stelt voor om maar gewoon de proef op de som te nemen. ‘Het gezaaide’ is plantaardig voedsel. Bij planten hebben ze niet te maken met voedsel dat door de HEERE onrein verklaard is, of in de afgodstempel onrein gemaakt is. Na tien dagen moet Melzar dan maar zien of zij vieren er inderdaad slechter uitzien. Uit deze woorden spreekt Daniëls grote vertrouwen dat de HEERE hen zal helpen!

Vers 14-16
Melzar gaat akkoord, en door de zegen van de HEERE slagen Daniël en zijn vrienden glansrijk voor de proef. Ze zien er zelfs beter uit dan alle andere jongens. De gehoorzaamheid aan de HEERE wordt door Hem beloond! Voortaan mogen ze definitief het vlees en de wijn laten staan.

Vers 17
De zegeningen zijn niet alleen lichamelijk. Ook het verstand van deze jongens ontwikkeld zich boven dat van de anderen uit. Daniël ontvangt nog iets bijzonders van de HEERE. Hij krijgt de gave om dromen en visoenen uit te leggen. Daarmee krijgt Daniël dus profetische gaven.

Vers 18-19
Als de opleiding is afgerond, worden de jonge mannen aan de koning voorgesteld. Hun wijsheid valt ook de koning op. Met kop en schouders steken ze boven hun medestudenten uit.

Vers 20
Alle vier krijgen ze een vaste aanstelling in de dienst van de koning. Nebukadnezar liet zich omringen door sterrenkundigen, mensen die een mengvorm van astronomie en astrologie beoefenden. Maar ook tussen deze mensen onderscheiden de vier Judeërs zich. ‘Tienmaal’ geeft aan dat de verhouding tussen de wijsheid van de vier vrienden en de andere wijzen helemaal zoek is. De wijzen van Babel komen helemaal in hun schaduw te staan.

Vers 21
Kores is de koning van de Perzen. ‘Het eerste jaar van Kores’ is het eerste jaar sinds hij Babel veroverd heeft. Heel de tijd dat het Babylonische rijk nog zal bestaan, zal Daniël daar een belangrijke functie vervullen.

Tot slot

Deze geschiedenis vertelt ons hoe de jonge Daniël met zijn vrienden in een moeilijke situatie terecht komen. Als ballingen, ongeveer veertien jaar oud, aan een vreemd hof in een ver land, worden ze opgeroepen om mee te doen met de gewoonten van dat land. Maar zelfs in die omstandigheden willen ze dienst van de HEERE trouw blijven. En hun verwachting op de HEERE wordt rijk beloond. Ze worden geroemd als de meest wijze mensen van het wereldrijk Babel.