Bijbelgedeelte: de kruiswoorden in alle evangeliën

Lukas 23:34
Juist op het moment dat Hij gekruisigd wordt en de pijn Hem op het felst bespringt, vraagt Jezus om vergeving voor de daders. Hij spreekt nu nog als Zoon tot Zijn Vader. Deze vertrouwelijkheid vormt een scherp contrast met het vierde kruiswoord. Met dit eerste kruiswoord handelt Jezus volledig naar de hoge eis van Zijn eigen voorschrift (Lukas 6:28). Jezus laat met deze woorden ook zien dat Hij de eigenlijke leiding van de gebeurtenissen in handen heeft. Wanneer Hij ook met één woord Zijn Vader om hulp zou bidden, dan zouden Zijn moordenaars vernietigd worden. Maar Hij wil deze weg gaan. Daarom bidt Hij Zijn Vader niet in te grijpen maar het te vergeven. Hij bidt voor Zijn folteraars, omdat ze ‘niet weten wat ze doen’. Deze mensen weten wel dat ze een onschuldig mens ter dood brengen, maar ze beseffen niet ze hun eigen Messias, de door God gezonden Zoon, aan het kruis nagelen. Een wonderlijke paradox: de vergeving waarom Jezus bidt, is slechts mogelijk door het offer dat juist hier door Hem wordt gebracht. Later bidt ook Stéfanus met vergelijkbare woorden om vergeving voor zijn moordenaars (Handelingen 7:60).

Lukas 23:43
Het tweede kruiswoord is het slot van het wonderlijke gesprek tussen Jezus en Zijn medekruiseling. De discipelen zijn gevlucht, de vrouwen wenen, de Joodse leiders spotten, maar deze moordenaar ziet dieper. Hij is de enige toeschouwer die beseft dat Jezus’ kruisdood niet Zijn einde betekent. Hij verwacht, ondanks de realiteit van het kruis, dat Jezus in Zijn Koninkrijk zal komen. Als antwoord op dit geloof te elfder ure, zegt Jezus deze moordenaar het heil toe. Niet aan het einde der tijden, nee héden zal hij mét Jezus in het paradijs zijn! Al aan het kruis deelt Jezus de genade uit die Hij bezig is te verwerven. Opnieuw die paradox: twee mensen sterven naast elkaar aan het kruis, maar de Één sterft om de ander het Leven te schenken!

Johannes 19:26-27
Ondanks Zijn lijden, draagt Christus zorg voor de mensen om Hem heen. Blijkbaar leeft Jozef niet meer, en daarom is Maria afhankelijk van de zorg van haar oudste Zoon. Jezus gaat sterven, maar laat Zijn moeder niet aan haar lot over. Hij vertrouwt de zorg over haar toe aan Zijn meest geliefde discipel: Johannes. Over Jezus’ broers wordt met geen woord gerept. Johannes zal nu als zoon voor Maria zijn en haar als moeder verzorgen.

Mattheüs 27:46 & Markus 15:34
Drie uren is het duister geweest op Golgotha. Drie uur lang ligt het volle gewicht van de menselijke zondeschuld op de schouders van Gods Zoon. Aan het einde van die drie uur klinken deze woorden uit Psalm 22: ‘Mijn God, Mijn God, waarom hebt Gij Mij verlaten?’ In deze woorden klinken de ernst en de diepte van Jezus’ lijden door. De mensen hebben met het kruis duidelijk gemaakt dat ze Jezus verwerpen (Mattheüs 27:22-23), en de Vader heeft door deze duisternis laten blijken dat ook Hij Zijn Zoon verlaat. Jezus spreekt niet meer over ‘Mijn vader’ maar over ‘Mijn God’, omdat Hij Zijn liefhebbende Vader als een toornend God tegenover zich vindt. Tegelijk spreekt uit de woorden ‘Mijn God’ dat Jezus ook in dit ogenblik God niet loslaat.
De diepte van dit kruiswoord kunnen we nooit helemaal proeven. De ernst van Gods toorn over onze zonden zouden we ook niet ten volle kunnen beseffen. Jezus daalt af ter helle, maar God antwoordt niet op Zijn klacht. Jezus wordt door Zijn Vader verlaten, opdat wij tot God mogen komen en nooit meer door Hem verlaten zouden worden (avondmaalsformulier).

Johannes 19:28
De drie uren van duisternis zijn voorbij en Jezus weet dat Zijn kruiswerk volbracht is. Hij heeft kracht nodig voor Zijn laatste woorden en geeft daarom te kennen dat Hij dorst heeft. Tevens vervult Hij met die woorden de woorden van psalm 69:22. Zo wordt Zijn Middelaarswerk opnieuw in de kaders van het Oude Testament geplaatst. Door de edik die Hem wordt aangereikt, ontvangt de Heiland de kracht om de laatste kruiswoorden te spreken.

Johannes 19:30
Aan de voet van het kruis staan de Joodse leiders. Jezus hangt aan het kruis en staat op het punt te sterven, dus zij kunnen zeggen: ‘Het is gelukt! We zijn van Jezus af.’ Maar niet onder het kruis, maar aan het kruis worden die woorden gehoord: het is volbracht! Dit is geen uitroep van een wanhopige kruiseling, maar de triomfkreet van een Zaligmaker! Jezus’ lijdensweg van Bethlehem tot Golgotha is ten einde. De taak die de Vader Hem heeft opgedragen, heeft Hij volbracht. Zo heeft Hij de grote schuld van het menselijke geslacht voldaan en de mens met zijn Schepper verzoend. De Zoon heeft met Zijn offer ook de geschonden eer van Zijn Vader hersteld.

Lukas 23:46
Nu het lijdenswerk is volbracht, gaat Jezus sterven. Hij citeert psalm 31:6 waar David zich in zijn nood aan God toevertrouwt. De heilige toorn van God is afgewend, en daarom spreekt Jezus Hem nu weer aan met ‘Vader’. Deze bede uit de psalm werd door de Joden wel gebruikt als gebed voor het slapen. Met deze bede vertrouwt Jezus zich nu aan God toe. Daaruit spreekt de verwachting dat Hij die geest terug zal ontvangen bij Zijn opstanding. Tevens maakt dit kruiswoord duidelijk dat Jezus’ geest Hem niet ontglipt, maar door Jezus bewust in de handen van de Vader wordt gelegd. Ook uit de luide stem waarmee Jezus hier spreekt, blijkt dat Hij niet sterft door uitputting, maar dat Hij bewust Zijn leven aflegt. Het wonder van Golgotha: Hij sterft, opdat zondaren die met hun zonden tot Hem vluchten (wij) het Leven mogen hebben in Zijn Naam!