Bijbelgedeelte: Genesis 16

Vers 1
Ook na Gods belofte aan Abram van een talrijk nageslacht blijft Saraï onvruchtbaar. Waarschijnlijk was Hagar een van de slavinnen die de koning van Egypte als een geschenk aan Abram gegeven had (Genesis 12:16).

Vers 2
Saraï erkent Gods voorzienigheid in de beproeving. Toch wil ze nu zelf de leiding in handen nemen. Ze is immers te oud om zelf nog een kind te krijgen? Het was een oud-Babylonisch recht dat een kind uit een slavin geboren de meesteres toebehoorde. Abram stemt in met dit plan. Zijn verlangen naar het beloofde kind wordt hem te sterk en bovendien had de HEERE hem nog niet expliciet duidelijk gemaakt dat het beloofde zaad uit Saraï geboren zou worden. In de oosterse wereld kwam het wel vaker voor dat rijkere mannen meer vrouwen hadden, hoewel monogamie ook daar regel was. Gebrek aan een vast betrouwen op Gods belofte en een geduldig wachten op Gods tijd doen Abram en Saraï op hun eigen manier naar de verwachte zegen grijpen.

Vers 3-4
Zonder Gods toestemming te hebben gevraagd of gekregen, voeren Abram en Saraï hun eigen plan uit: Abram ontvangt Hagar als bijvrouw. Abram heeft gemeenschap met Hagar en zij wordt zwanger. Maar al snel ondervindt Saraï de negatieve gevolgen van haar stappen. Hagar benadert haar met minachting. Zij voelt zich meer dan haar meesteres omdat zij iets ontvangt dat Saraï niet heeft. In Israel werd kinderloosheid bovendien vaak als een straf gezien en werd op vrouwen neergekeken die geen kinderen konden krijgen. Er lag in het krijgen van kinderen ook nog eens de extra dimensie van de mogelijkheid dat uit jouw zaad de Messias geboren zou worden.
Zegeningen kunnen mensen hoogmoedig maken.

Vers 5-6
Saraï geeft Abram de schuld, omdat hij Hagar niet terecht wijst. Het verdriet, haar aangedaan, komt voor zijn rekening, terwijl zij hem zelf dit voorstel gedaan heeft. De ene zonde leidt heel vaak tot meer zonden. Saraï doet roekeloos een beroep op God en daagt haar man voor Gods rechterstoel. Abram zegt tegen Saraï dat haar slavin in haar macht is. Daaruit blijkt welwillendheid, maar ook zwakte. Hij geeft zijn vrouw Hagar en zijn kind prijs aan de grillen van Saraï. Saraï wreekt zich door zeer heftig tegen Hagar uit te vallen en haar te vernederen, mogelijk zelfs door het laten aanbrengen van het slavenmerk op het voorhoofd. Hagar verdraagt dit niet en verlaat het huis en haar dienst. Ze vergeet haar plicht als dienstmaagd en vrouw, maar ook dat het haar eigen gedrag is waardoor haar dit overkomt.

Vers 7
Sur betekent ‘muur’ en is zo genoemd naar de lange, muurachtige heuvels in dit gedeelte van de woestijn. Het ligt ten oosten van Egypte waar nu het Suezkanaal loopt. Hagar loopt dus richting haar eigen land. God houdt haar echter tegen door middel van Zijn Boodschapper, het Hoofd van de Engelen en volgens vers 13 de HEERE Zelf.

Vers 8
De HEERE zet Hagar door haar zo aan te spreken weer op de rechte plaats. Hij doet haar gevoelen dat waar zij ook heengaat, Hij haar altijd ziet. Aan de ene kant is dit een troost (zie ook vers 11). Aan de andere kant is het ook een waarschuwing, als we weten dat we op het verkeerde pad zijn. De HEERE berispt Hagar: ‘Wat doet u hier terwijl Ik u ergens anders had geplaatst?’ Hagar heeft niet alleen haar plicht verlaten, maar ook de voorrechten die ze in Abrams tenten had. En in welke gevaren begeeft ze zich niet, zowel onderweg als ook in het heidense Egypte?
Hagar erkent dat ze vlucht en verontschuldigt zich tegelijk door te zeggen dat het is om het ongenoegen (het aangezicht) van haar meesteres.

Vers 9
Vernederen in vers 6 en in vers 9 is hetzelfde werkwoord. Hagar moet geduldig lijden als zij streng behandeld wordt en zo berouw tonen en Saraï tot zachtheid stemmen.

Vers 10
Door een belofte moedigt de HEERE Hagar aan tot gehoorzaamheid. Hij belooft haar een talrijk nageslacht.

Vers 11
God toont Zijn zorg over Hagars zwangerschap en het baren. Ismaël betekent: ‘God hoort’. Hij heeft gehoord (haar verdrukking) en zal horen.

Vers 12
Ismaël zal een ongebonden, ontembaar en strijdlustig mens zijn, evenals zijn nakomelingen. Hij zal met iedereen op voet van oorlog leven. Zijn broeders zullen hem en zijn volk in hun midden moeten gedogen. De Arabieren stammen van Ismaël af.

Vers 13
Hagar aanbidt Gods alwetendheid en voorzienigheid. God ziet haar in haar schuld, haar verdrukking, haar dwaalweg en haar berouw. Ze is verwonderd dat zij het voorrecht ontvangt dat God naar haar om wilde zien, en dat ze, nadat zij Hem gezien heeft, Die ook wel een verterend vuur genoemd wordt, nog in leven is (Richteren 13:22).
En dat terwijl ze vlucht en in de woestijn is. Een andere mogelijkheid is, dat ze met berouw erkent dat zij niet naar God had omgezien, terwijl Hij haar dagelijks aanziet.

Vers 14
Lachaï-Roï betekent ‘van de Levende Die mij ziet’. Bedoeld is de put van de levende God Die naar mij omziet. Kades ligt 100 km ten zuiden van Hebron tussen Juda en Edom.

Vers 15-16
Blijkbaar heeft Hagar gedaan wat de Engel haar bevolen heeft en heeft Abram zijn zoon de naam gegeven die de HEERE in de woestijn aan Hagar geopenbaard had. Als Ismaël geboren wordt, is Abraham al 86 jaar.