Bijbelgedeelte: Genesis 27:1-40

Vers 1 – 4
Izaks gevoel van ouderdom zal versterkt zijn door het feit dat hij niet meer kon zien. Hij is op dit moment 137 jaar en zal op 180-jarige leeftijd sterven. Izak weet niet dat hij nog veertig jaar zal leven.
In de periode van de aartsvaders heeft de zegen een profetisch karakter en is niet zomaar een wens van een vader. De inhoud zal in de toekomst werkelijkheid worden. Ze wordt ‘voor het aangezicht des HEEREN’ (vers 7) en ‘door het geloof’ (Hebreeën 11:20) uitgesproken.
Volgens veel uitleggers is het waarschijnlijk dat Izak van Rebekka hoorde dat Jakob de drager van Gods belofte is (Genesis 25:23). Als dat inderdaad zo is, handelt Izak hier tegen Gods wil en laat hij zich leiden door zijn voorkeur voor Ezau (Genesis 25:28).

Vers 5 – 10
Dat Izak, tegen Gods belofte in, Ezau wil zegenen in plaats van Jakob, die de erfgenaam van de belofte is (Genesis 25:23), was een beproeving voor Rebekka. Maar ze wacht niet biddend op de HEERE, en ze wijst Izak er niet op dat Jakob drager van Gods belofte is. Ze grijpt zelf in. Hier ligt een vraag voor ons: Hoe gaan wij om met de vervulling van Gods beloften? Verwachten we die biddend, ook als we de weg van de HEERE niet begrijpen? Of gaan we zelf rekenen en de weg uitstippelen? De Bijbel wijst ons de weg: Enerzijds niet onheilig passief zijn, maar de belofte biddend bij de HEERE brengen. Anderzijds niet onheilig actief zijn; de HEERE niet ‘voor de voeten lopen’ en zelf proberen de belofte in vervulling te laten gaan.
Rebekka gebiedt Jakob, maar hier had Jakob zijn moeder niet moeten gehoorzamen. Het laat de grote verantwoordelijkheid van de christelijke opvoeding zien. Kinderen horen hun ouders te kunnen vertrouwen en gehoorzamen. Als christenouders onbetrouwbaar zijn en zelf tegen Gods geboden ingaan, is het een extra wonder als kinderen de HEERE oprecht gaan dienen. ‘Men moet Gode meer gehoorzaam zijn dan de mensen’ (Handelingen 5:29). Laat dit op zowel pedagogisch als pastoraal verantwoorde wijze verwoord worden naar de kinderen toe!

Vers 11 – 13
Jakob deinst niet terug voor het bedrog dat zijn moeder bedenkt. Wel voorziet hij het gevaar, dat zijn vader het plan doorziet en de zegen veranderd wordt in een vloek. Maar die vloek neemt Rebekka bij voorbaat op zich. Zie opnieuw het gevolg van de slechte voorbeeldfunctie van moeder Rebekka.

Vers 14 – 25
Jakob moet drie keer liegen, voordat zijn vader hem gelooft (vers 19, 20, 24). Vergelijk Petrus die de Heere Jezus drie keer verloochende. Een kind van God kan, soms heel bewust, doorgaan op het pad van de zonde. Wat is de genade van de HEERE groot, dat Hij die zonde dan toch wil vergeven! Anderzijds: Een kind van God zondigt nooit ‘goedkoop’, zonder de gevolgen van zijn zonde te ondervinden. Een belangrijke notie om ook de kleine kinderen al uit te leggen in ons ‘sorry tijdperk’. Dat maakt het vervolg van de geschiedenis van Jakob wel duidelijk: De bedrieger wordt zelf bedrogen; eerst door Laban, later door zijn zoons.
Opvallend is, dat Jakob in vers 20 zegt: ‘…uw God…’. Spreekt zijn geweten en weerhoudt dat hem ervan om op dit moment te spreken over zíjn God? Of probeert hij Ezau echt in alles na te doen, ook in zijn onverschilligheid tegen de God van zijn vader Izak?

Vers 26 – 29
De zegen van Izak bestaat, afgezien van de inleiding, uit drie onderdelen:

• De belofte van een rijke overvloed van landbouwproducten. De dauw was belangrijk voor de vruchtbaarheid van het land. Met ‘vettigheid der aarde’ worden vruchtbare akkers bedoeld.
• De belofte van een vooraanstaande positie ten opzichte van andere volken en verwanten. Met het meervoud ‘broederen’ worden, behalve Jakobs enige broer Ezau (vers 37), ook andere familieleden, zoals Ismaël, aangeduid.
• Een herhaling van de belofte die de HEERE al aan Abraham gedaan had, dat Hij zal zegenen die hem zegenen en vervloeken die hem vervloeken (Genesis 12:3).
• Jakob krijgt deze zegen ondanks zijn bedrog. Tegelijk is dit een profetische zegen, die een toekomstige werkelijkheid onder woorden brengt. Daarom is deze zegen straks ook niet alsnog over te hevelen naar Ezau (vers 33 en 35).

Vers 30 – 38
Ezau is ook niet eerlijk. Hij noemt zich ‘uw eerstgeborene’ en gaat op dit moment (vers 36) voorbij aan het feit dat hij zijn eerstgeboorterecht met een eed heeft verkocht.
Het berouw van Ezau is wel groot en bitter, maar betreft alleen het nadelige gevolg van zijn handelen. Nu kan hij de eerstgeboortezegen niet ontvangen, terwijl hij dat zo graag wil. Voor berouw, dat alleen gericht is op de nadelige gevolgen van daden, is bij de HEERE geen plaats (Hebreeën 12:17-18).
Ook hier kan een lijn getrokken worden: Hebben wij berouw van onze zonden? En betreft dat berouw dan (alleen) de gevolgen van onze zonden of ons eigen zondige handelen zelf? De boodschap van het evangelie is dat we een hartelijk berouw over onze zonden niet zélf hoeven en kunnen opbrengen, maar dat we –dankzij Pinksteren– ook dat bij de HEERE mogen zoeken.
Ezau zinspeelt op de naam van zijn broer, Jakob, die –behalve met ‘hielvasthouder’– ook vertaald zou kunnen worden met: ‘hij bedriegt’. Dat Jakob Ezau ook al bedrogen heeft bij de verkoop van de linzenmoes voor het eerstgeboorterecht is een onterechte beschuldiging, dat was zijn eigen besluit.

Vers 39 – 40
Vers 39 is moeilijk te vertalen vanuit het Hebreeuws en zou ook juist de tegenovergestelde betekenis kunnen hebben van wat de Statenvertaling aangeeft. De nakomelingen van Ezau, de Edomieten, zullen Israël dienen, maar op bepaalde momenten de heerschappij van Israël ook tijdelijk afschudden. Denk hierbij aan de militaire successen van de Edomieten in de tijd van Joram, Achaz, de Makkabeeën en aan de regering van de Edomiet Herodes de Grote.