Bijbelgedeelte: Genesis 29 en 30

Genesis 29

Vers 1 - 14
Van Bethel gaat Jakob verder naar ‘het land der kinderen van het oosten’. Het Hebreeuws kent een minder exacte aanduiding van de windrichtingen, zodat we ook mogen lezen: het noordoosten. In elk geval wordt bedoeld dat Jakob naar Haran gaat.
De HEERE maakt Jakobs weg voorspoedig. Hij zorgt ervoor, dat Jakob bij een put in de buurt van Haran Rachel ontmoet. Jakob maakt een gunstige indruk op Rachel door haar schapen te laten drinken.

Vers 15 - 35
In Genesis 24:30 is al duidelijk geworden dat Laban hebzuchtig is. Dat lijkt hier ook mee te spelen. Enerzijds stelt Laban Jakob voor om bij hem te blijven werken, want hij heeft waarschijnlijk wel gezien dat Jakob een goede herder is. Anderzijds benadrukt hij dat Jakob een ‘broeder’, dat wil zeggen: een familielid is. Jakob mag dus niet te veel loon vragen.
Lea heeft tedere, dat wil zeggen doffe ogen. Ze mist dus de glanzende ogen die voor een oosterling een teken van schoonheid zijn.
De zeven jaren werken zijn voor Jakob als enkele dagen, omdat hij het loon voor ogen houdt. Intussen valt de kuisheid van Jakob op: hij wacht tot de zeven jaren voorbij zijn (vergelijk de formulering in vers 21).
In vers 22 zijn we getuige van een bruiloft in de tijd van de Bijbel. Alle burgers van Haran zijn uitgenodigd. Ze dienen als getuigen en delen mee in de feestvreugde. Vermoedelijk duurde ook deze bruiloft, zoals vaker in de Bijbel, een week.
Aan het einde van de eerste dag geeft Laban Lea aan Jakob. Jakob heeft Lea niet herkend, want het was donker en bovendien was Lea gesluierd. Wat Laban hier doet, is niet eerlijk. Wat hij in vers 26 zegt, kan wel waar zijn, maar dat had hij (zeven jaar) eerder tegen Jakob moeten zeggen. Tegelijk zien we in deze gebeurtenis ook de hand van de HEERE, die op Jakobs onbeleden zonden terugkomt. Jakob had zijn vader in het donker bedrogen, door zich voor te doen als de oudste in plaats van de jongste zoon. Nu wordt hijzelf in het donker bedrogen en krijgt hij de oudste dochter in plaats van de jongste.
Jakob blijft een week, de week van het huwelijksfeest, alleen met Lea getrouwd. Direct daarna krijgt hij Rachel ook tot vrouw, maar dan ‘op afbetaling’. Hij moet nog zeven jaar werken om haar bruidschat met terugwerkende kracht te betalen.
Mocht Jakob met twee vrouwen getrouwd zijn? Nee. Al in het paradijs heeft de HEERE één vrouw (Eva) voor één man (Adam) bestemd (Genesis 2:21-24). Later zou het huwelijk met twee zussen ook in de wet verboden worden (Leviticus 18:18). Trouwens, de hele geschiedenis van Jakobs gezinsleven laat de verdrietige gevolgen van Jakobs huwelijk met meer vrouwen zien. Het valt hier wel op dat de Bijbel eerlijk spreekt over de zonden van Gods kinderen.
Als de HEERE ziet, dat Lea bij Jakob op de tweede plaats staat, opent Hij haar baarmoeder en geeft Hij haar vier zonen. Daaruit spreekt de ontferming van de HEERE. Hij wil troosten in het verdriet, ook als dat verdriet veroorzaakt is door de schuld van mensen.

Genesis 30

Vers 1 – 24
Rachel is jaloers op haar zus en verwijt Jakob dat hij haar geen kinderen geeft. Ze verwacht de kinderzegen niet van de HEERE, maar grijpt tenslotte zelf in. Ze probeert via haar dienstmeisje Bilha toch kinderen te krijgen. Bilha’s kinderen, Dan en Naftali, moeten doorgaan voor kinderen van Rachel. Wat Rachel hier doet, is niet ongebruikelijk in haar tijd; denk aan Sara (Genesis 16:2). Intussen zijn het wel eigen gekozen wegen van Rachel, waarop de zegen van de HEERE niet rust.
Met ‘worstelingen Gods’ wordt niet bedoeld: worstelingen met God, maar: hevige, sterke worstelingen. Rachel ziet haar pogingen om kinderen te krijgen als een worsteling, namelijk met Lea. Ze meent dat ze deze strijd gewonnen heeft. Lea volgt echter het voorbeeld van haar zus. Kortom: er is haat en nijd in de tent van Jakob. En dat is uiteindelijk allemaal het gevolg van Jakobs eigen zonde, waar weer zonden op gevolgd zijn.
Met de ‘dudaïm’ worden liefdesappels bedoeld: geurige vruchten die de vruchtbaarheid zouden bevorderen. Lea verkoopt de liefdesappels aan Rachel voor een nacht met Jakob. Misschien leefde Jakob in deze periode alleen nog samen met Rachel en was dit zo’n vaste gewoonte geworden, dat Jakob niet langer zomaar naar Lea kon gaan. Daar moest Rachel toestemming voor geven. Vroeger kocht hij het eerstgeboorterecht van zijn broer Ezau, wat hem uiteindelijk tot liegen bracht. Nu is hij het onderwerp van een soort handel van zijn vrouwen. Gebed en afhankelijkheid maken hier geen deel uit van zijn leven.
Lea wordt zwanger zonder de liefdesappels, terwijl Rachel mét de liefdesappels zonder kinderen blijft. Zo laat de HEERE zien, dat kinderen niet aan liefdesappels te danken zijn, maar aan Zijn zegen (Psalm 127:3). Als Rachel de HEERE om kinderen bidt, opent de HEERE ook haar baarmoeder. Niet haar eigen gekozen wegen (Bilha, dudaïm) brengen haar kinderen, maar de HEERE schenkt ze wel op het gebed.

Vers 25 – 43
In de manier waarop Jakob zijn kudde weet te verwerven, zijn weer twee aspecten te onderscheiden. Aan de ene kant de bijna sluwe manier waarop Jakob aan zijn vee komt. Hierbij moeten we wel bedenken dat we nergens lezen dat de HEERE deze wijze van handelen van Jakob bestraft. Jakob maakt hierbij gebruik van inzichten die ook vandaag nog bij de veeteelt toegepast worden. Tegelijk is hier ook de zegen van de HEERE in te zien. Hij geeft Jakob het inzicht om een grote kudde te verwerven. Ondanks alles zorgt de HEERE voor Jakob en doet Hij het hem aan niets ontbreken.