Bijbelgedeelte: Genesis 31:3,17,18 en Genesis 32

Genesis 31:3, 17 - 18
Na twintig jaar (zie vers 38 en 41) geeft de HEERE Jakob bevel te vertrekken. Jakob moet terugkeren naar het land waarvan de HEERE beloofd had dat Hij het aan Jakob zou geven en dat Hij Jakob er zou terugbrengen (Genesis 28:13, 15). De HEERE houdt Zich aan Zijn beloften! Gods belofte dat Hij ‘met Jakob zal zijn’, herinnert aan de belofte bij Bethel (Genesis 28:15).
Jakob brengt zijn vrouwen op de hoogte. Hij wijst erop, dat Laban hem oneerlijk heeft behandeld. God heeft echter voor hem gezorgd en het is díe God, Die hem nu opdracht geeft te vertrekken.

Genesis 32
Vers 1 – 2
Na de ontmoeting met Laban (Genesis 31:22-55) trekt Jakob verder. De engelen van God die hij ontmoet, zijn een bemoediging voor Jakob, nu hij straks Ezau zal ontmoeten. Ze herinneren aan de engelen bij Bethel (Genesis 28:12) en roepen als het ware in herinnering, wat de HEERE hier aan Jakob beloofd had. Ze spreken van Gods zorg (Hebreeën 1:14) en bescherming en bewaring (Psalm 34:8; 91:11-12).

Vers 3 – 23
Jakob bereidt zich voor op de ontmoeting met Ezau, die zich inmiddels in Seïr, een gebied ten zuiden van de Dode Zee, heeft gevestigd. Hij neemt vijf maatregelen:

• Hij zendt boodschappers naar Ezau. Enerzijds valt de ootmoedige toon op in de boodschap die ze moeten overbrengen: Jakob noemt zichzelf ‘uw knecht’, Ezau is ‘mijn heer’ en hij vraagt om genade. Anderzijds benadrukt Jakob dat hij niet als een berooide bedelaar terugkomt; het is hem niet te doen om de goederen van Ezau of de erfenis van vader Izak, maar om verzoening.
• Omdat hij hoort dat Ezau hem met een leger van 400 mannen tegemoet trekt, verdeelt zijn gevolg in tweeën om het risico te spreiden; als de ene helft aangevallen wordt, kan de andere helft ontkomen.
• Hij bidt. In zijn gebed zijn vijf leerzame trekken te ontdekken. Allereerst is kenmerkend dat hij de HEERE houdt aan Zijn belofte (‘Ik zal wel bij u doen’) én aan Zijn bevel (‘Die tot mij gezegd hebt: Keer weder…’). Hij sluit zijn gebed ook af met een beroep op Gods eigen Woord. Hier kunnen we een lijn trekken. In ons gebed mogen we een beroep doen op wat de HEERE Zelf beloofd heeft. Maar ook mogen we pleiten op datgene wat de HEERE bevolen heeft. In het leven van de dankbaarheid mogen we Gods geboden tot onze gebeden maken.
  In de tweede plaats valt Jakobs ootmoed op: ‘Ik ben geringer dan al deze weldadigheden en deze trouw…’.
  Daarnaast is Jakobs gebed een dankbaar gebed. Het is opvallend, dat Jakob te midden van zijn moeilijke omstandigheden toch oog heeft voor de onverdiende zegeningen die hij van zijn God ontvangen heeft.
  Vervolgens is het een concreet en eerlijk gebed: ‘Ruk mij … uit Ezaus hand, want ik vrees hem’. Zo mogen wij ook onze nood concreet voor de HEERE brengen en onze angst aan Hem bekend maken. De uitdrukking ‘de moeder met de zonen’ heeft de spreekwoordelijke betekenis van: tot de laatste man toe.
  Tenslotte valt de plaats van Jakobs gebed op. Het staat ingeklemd tussen vier andere maatregelen die Jakob neemt. De les: Het gebed sluit onze verantwoordelijkheid niet uit. We moeten bidden en werken. Maar wel is het gebed, als het goed is, het geheim van ons werken.
• Hij stuurt met tussenruimten verschillende knechten met geschenken (vee) naar Ezau.
• Hij zet al zijn mensen en bezittingen ’s nachts al over de beek Jabbok (een zijrivier van de Jordaan). De overtocht, een moment waarbij Jakob en zijn gevolg bijzonder kwetsbaar zijn, valt dan niet op de volgende dag, waarop hij Ezau zal ontmoeten.

Vers 24 – 29
Jakob blijft aan de andere kant van de Jabbok, misschien om in de eenzaamheid zijn nood nogmaals voor de HEERE te brengen. In het donker ontmoet hij een Man. De Man worstelt met Jakob en gebruikt daarbij aanvankelijk alleen menselijke kracht. Met die kracht overwint Hij Jakob niet. Dan raakt Hij – nu met bovenmenselijke kracht – Jakobs heupgewricht aan, waardoor dit uit het lid raakt. Daarop wil de Man de worsteling beëindigen en weggaan. Inmiddels heeft Jakob gemerkt, dat hij met de Engel des HEEREN te maken heeft. Volgens Hosea 12:5 heeft Jakob toen geweend en de Engel gesmeekt, namelijk om Zijn zegen. Het is dus zowel een lichamelijke als een geestelijke worsteling.
Wat is de betekenis van deze gebeurtenis? Jakob had bij zijn terugkeer naar Kanaän wel oog voor de toorn van Ezau. Maar hij was blind voor het ongenoegen van de HEERE over Jakobs zonden. Hij wil nu terugkeren naar het beloofde land alsof er niets gebeurd is. Jakob had de zegen van de HEERE immers niet gelovig verwacht, maar eigenmachtig naar zich toe getrokken. Daar legt de HEERE nu de vinger bij, door hem de toegang tot het beloofde (!) land te beletten. De HEERE laat Jakob ook zien dat als hij zelf worstelt, hij op het eerste gezicht wel lijkt te winnen (vers 25a), maar toch verliest (vers 25b). Jakob moet leren om op een andere manier te worstelen: de zegen van de HEERE afsmeken (vers 26; Hosea 12:5).
De HEERE stelt hem vervolgens de ontdekkende vraag: ‘Hoe is uw naam?’ Tegenover zijn vader had Jakob op deze vraag geantwoord met: ‘Ik ben Ezau’ (Genesis 27:19). Nu zegt hij wél, dat hij Jakob is. Dan zegent de HEERE hem.
Deze gebeurtenis, waarvan veel voor ons verborgen blijft, leert ons, dat de HEERE niet wil dat we proberen Zijn beloften eigenmachtig in vervulling te laten gaan. Als we dat toch doen, komt de HEERE ons vroeger of later een keer tegen. Maar uit genade wil de HEERE wél Zijn zegen geven, als we smekend bij de HEERE aanhouden.

Vers 30- 32
De nieuwe naam die Jakob krijgt, Israël, betekent: ‘vorst van God’ of ‘die strijdt met God’. Jakob noemt de plaats bij de Jabbok ‘Pniël’, wat ‘aangezicht van God’ betekent. Als herinnering aan deze gebeurtenis eten de Israëlieten de verrukte zenuw of dijspier (ook tegenwoordig) niet.