Bijbelgedeelte: Jeremia 13:1-14

Intro

In dit gedeelte krijgt Jeremia de opdracht om met behulp van twee voor die tijd alledaagse voorbeelden de boodschap van de HEERE aan het volk door te geven. Het is geen gemakkelijke boodschap. Bedenk echter goed dat ook ‘oordeelsprofetie’ altijd ten doel heeft dat de hoorders zich bekeren opdat ze leven!

Vers 1 – 2
De aankondiging ‘alzo heeft de HEERE tot mij gesproken’ geeft meteen aan dat Jeremia als profeet namens God spreekt. Jeremia krijgt de opdracht om iets uit te beelden. Hij moet een linnen gordel kopen en die omdoen. De gordel moet droog blijven.
Een gordel was voor mensen in die tijd een onmisbaar onderdeel van hun kleding. Afhankelijk van de omstandigheden bepaalde je met je gordel de lengte van je kleed. In rust hing dit tot op de grond. Als je met haast ergens naar toe moest ‘gordde je je lenden’. Dat wil zeggen: dan trok je het kleed dat je aanhad omhoog en met behulp van de gordel maakte je het vast. Iedereen droeg dus een gordel; het was een opvallend onderdeel van je kleding.
Mede daardoor was een gordel ook hét kledingsstuk geworden waarmee iemand zich kon onderscheiden van de rest. Door het materiaal, de kleur, de versieringen enz. Daarmee werd een gordel een sieraad en/of statussymbool.

Vers 3 – 5
De tweede opdracht die Jeremia van de HEERE krijgt, is dat hij de gordel in de buurt van de Frath in een rotskloof moet verstoppen.
De Frath (Hebreeuws Perath) kan twee plaatsen aanduiden. Het is òf de rivier de Eufraat die in het land Babel ligt òf het is een riviertje in Israël met de naam ‘Wadi Phara’ (zie ook Jozua 18:23) dat iets ten noorden van Anatoth ligt. Het is lastig om met zekerheid te zeggen welke rivier hier bedoeld is. De Statenvertalers noemen de Frath, vertalen dit met ‘Eufraat’.
Een reis naar de Eufraat zou voor Jeremia een reis van vier maanden betekenen (zo lang reisde Ezra er over). Bij de Eufraat schijnen geen rotsspleten te zijn. Wadi Phara was dichtbij: dit lag ca. vijf kim ten nooordoosten van Anathot. Bovendien zijn hier steile rotsspleten. Het is goed mogelijk dat dit kleine riviertje in deze geschiedenis symbool staat voor de grote rivier de Eufraat. Daar zouden de Babyloniërs vandaan komen en daarheen zou Israël in ballingschap worden weggevoerd.

Vers 6 – 7
De volgende opdracht komt na een lange periode. Jeremia moet de gordel gaan ophalen uit de rotskloof waarin hij verstopt was. Dan ontdekt Jeremia dat de gordel ‘verdorven’ is, totaal vergaan. Jeremia reageert steeds met directe gehoorzaamheid op de opdrachten die de HEERE hem geeft.

Vers 8 – 11
In deze verzen lees je als het ware de preek én de toepassing bij het voorbeeld. Opnieuw wordt hier – twee keer zelfs – er op gewezen dat dit alles een boodschap van de HEERE is.
De gordel is symbool voor Israël. De HEERE heeft hen speciaal uitgekozen uit alle volken. Daarmee hebben zij een bijzondere positie gekregen. Zoals een man in die tijd zijn gordel droeg als sieraad, zo heeft de HEERE Israël gedragen als een sieraad. Dat wil zeggen: Hij koos dit volk met de bedoeling dat dit volk iets zou tonen van de roem, majesteit, eer en glorie van Gods heerlijke Naam (vergelijk hierbij zeker ook Deuteronomium 26:17 – 19 mét de kanttekeningen er bij).
Israël hoefde daarvoor geen prestaties te leveren maar moest vooral leven in het besef van het wonder van de verkiezende liefde van God. De HEERE brengt dat in dit hoofdstuk heel treffend onder woorden met het woord ‘kleven’. Hij heeft Israël aan zich verbonden zoals een man zijn gordel om zijn middel vastmaakt. Er wordt hier hetzelfde woord gebruikt als in Genesis 2:24 waar het er over gaat dat een man zijn ouders moet verlaten en ‘zijn vrouw aanhangen’. Het gaat dus om een zeer nauwe verbondenheid. Twee worden tot één. Zó lief heeft de HEERE Israël.
Als Israël daaraan zou gedacht hebben, zouden ze de HEERE ook gehoorzaamd hebben. Maar de HEERE moet constateren: ‘Maar, zij hebben niet gehoord’ (vers 11). Ze zijn ‘boos’: dat wil zeggen: weigeren te horen, ze wandelen naar het goeddunken van hun eigen hart, ze volgen andere goden na(vers 10).

Daarom dreigt de HEERE nu met Zijn straffen voor dit volk. Zoals de gordel opeens vergaan bleek te zijn, zo zal het ook Israël vergaan. De hovaardij (vers 9) kan ook vertaald worden met ‘voortreffelijkheid of uitnemendheid’. Deze uitnemendheid van Israël - het mocht Gods sieraad zijn - zal hen er niet voor bewaren dat God hen in ballingschap zal laten gaan. Aan de rivier de Eufraat zal Israël terecht komen en dan zal er niets meer over zijn van dat ‘sieraad-zijn’.

Een paar overwegingen:

• De radicale boodschap van Jeremia is direct gericht tegen zijn hoorders die weigerden te luisteren naar de HEERE. Pas echter op om in een tekst als deze een voorspelling van een definitief einde van Israël als volk van God te zien. God laat Zijn volk niet definitief los. Een citaat van J. C. Ryle in dit verband:
• ‘Zij zijn apart gezet en bewaard, omdat God in hen wil tonen, als op een podium, aan engelen en mensen, hoe hartgrondig Hij de zonde haat en tegelijk hoe hartgrondig Hij kan vergeven, en hoe hartgrondig Hij kan bekeren. Het zal volkomen gerealiseerd worden op de dag dat ‘geheel Israël zalig zal worden’.
• Zoals het voor Israël geldt, geldt het ook voor de kerk: geroepen om heilig te zijn! Geroepen om er te zijn tot eer en lof van de Naam van God (zie 1 Petrus 2:9).
• Ongehoorzaamheid of onverschilligheid stelt ons schuldig omdat we de HEERE niet de eer en lof brengen die Hem toekomt. Ten diepste is het een volharden in de afwijzing van Zijn liefde waarmee we in het paradijs begonnen zijn.
• In de doop verbindt de drie-enige God Zijn Naam aan de naam van een zondaar. Hij toont Zijn genade en laat zien hoe vreselijk het is ongehoorzaam te zijn aan God. Tegelijkertijd is de prediking een oproep tot bekering.