Bijbelgedeelte: Jeremia 32:6-15 en Ezra 1

Jeremia 32
Vers 6 – 8a
Terwijl de legers van Nebukadnezar de stad Jeruzalem belegeren, zit de profeet Jeremia gevangen in het voorhof van het koninklijke paleis. De boodschap die hij namens de HEERE aan de koning en het volk moest brengen, was bij de machthebbers van Juda niet goed gevallen. De koning en de mensen die vorst omringen, wensen in hun wanhopige strijd tegen de Babylonische overmacht Jeremia’s negatieve profetieën over Jeruzalems val niet te horen.
Onder deze omstandigheden komt er een wonderlijk woord van de HEERE tot de profeet. God zegt hem dat Hanámeël, Jeremia’s neef, langs zal komen met het verzoek als losser op te treden. En inderdaad, enige tijd later verschijnt Hanámeël met de vraag of Jeremia als losser zijn akker wil kopen. Deze lossingprocedure was door de HEERE ingesteld (Leviticus 25:23-28) en werkte als volgt: wanneer iemand door geldgebrek zijn land had moeten verkopen, mocht hij zijn losser, een nabij familielid, verzoeken om zijn bezit van de vreemde koper terug te kopen. In de praktijk was het echter mogelijk om een eventuele vreemde koper buiten de zaak te laten en rechtstreeks te lossen door het land meteen van het arme familielid te kopen. Dat laatste vraagt Hanámeël hier van Jeremia.

Vers 8b – 14
Dit verzoek is onder de huidige omstandigheden nogal vreemd. Buiten de muren van Jeruzalem bevinden zich de plunderende legers van Babel. Het land dat gelost moet worden, is totaal onbereikbaar en onbruikbaar. Wat maakt het uit wie het bezit? Maar Jeremia weet dat dit een bevel van de HEERE is en daarom voldoet hij aan het verzoek. Op een weegschaal wordt de juiste hoeveelheid zilver afgewogen en onder toezicht van getuigen wordt de overeenkomst contractueel vastgelegd en ondertekend. Zo wordt de hele zaak met opmerkelijke nauwkeurigheid besloten. Nog één bevel van de HEERE wordt hier aan toegevoegd: ‘Neem deze brieven (…) en doe ze in een aarden vat, opdat zij vele dagen mogen bestaan.’

Vers 15
Waarom dit hele ceremonieel terwijl op de muren gestreden wordt voor het behoud van Jeruzalem? Dat blijkt hier. Met deze nauwgezette overeenkomst wil de HEERE laten zien dat er een tijd zal komen waarin het kopen en verkopen van land er weer toe doet. Er zal een tijd komen waarin de Judeeërs weer land zullen bezitten en bewerken. Jeruzalem zal vallen. Dat heeft Jeremia in ’s HEEREN Naam al moeten verkondigen. Maar na de doodsstrijd van Jeruzalem zal er een nieuw begin komen!

Ezra 1
Vers 1 – 3
Hoe de HEERE deze profetie Zelf vervult, kunnen we lezen in Ezra 1. Het Babylonische rijk is inmiddels ten onder gegaan, het Perzische rijk is de nieuwe wereldmacht geworden. Kores, de vorst van dit nieuwe rijk, laat in het eerste jaar nadat hij de heerschappij van Babel heeft overgenomen, een opmerkelijk edict uitgaan. Hij beveelt om de tempel te Jeruzalem te herbouwen en geeft daarvoor de Joden toestemming om terug te keren naar Kanaän. Kores laat daarbij weten dat de HEERE, die hem ‘alle koninkrijken der aarde’ heeft gegeven, dat Zelf aan hem bevolen heeft. Vers 1 zegt dat de HEERE de geest van Kores verwekte om dit te doen. Hoe we ons dat precies moeten voorstellen, vertelt de Bijbel niet. Heeft de HEERE Zichzelf in een droom geopenbaard? Of hebben Joodse ballingen aan zijn hof hem de profetieën van Jesaja en Jeremia onder ogen gebracht? Hoe het ook zij: Kores is er vast van overtuigd dat de God van Israël wil dat hij de tempel herbouwt. Hier blijkt dat de HEERE de beloften die Hij aan Zijn verstrooide volk gedaan heeft, waarmaakt. Hij gaat Zijn weg met het volk door de wereldgeschiedenis.
Het is ook een belangrijke stap in de heilsgeschiedenis. God heeft een plan met de wereld. Het volk Israël moet worden hersteld en de tempel moet worden herbouwd, want de Messias moet komen! En zoals vaker in de geschiedenis (Lucas 2) moeten ook hier zelfs de wereldleiders aan dat heilsplan meewerken.

Vers 4 – 7
Kores geeft niet alleen de opdracht voor de tempelbouw, hij draagt ook zorg voor de middelen daartoe. Het vierde vers is lastig opgebouwd. Met ‘al wie achterblijven’ worden waarschijnlijk de Joden bedoeld die tot dan toe achtergebleven waren, maar nu mogen terugkeren. Deze mensen die nu de terugreis naar Kanaän zullen maken, moeten door hun plaatsgenoten die achterblijven, ondersteund worden met goud, zilver en andere goederen. Deze plaatsgenoten kunnen zowel Babyloniërs als achterblijvende Joden zijn. Niet alle Joden gaan immers terug. Een grote groep ballingen heeft zich zodanig in Babel gesetteld dat ze naar Juda niet meer verlangen. Hun pennen zijn vast in de grond geslagen en daardoor zijn ze vergeten dat ze geen ‘blijvende stad’ hebben in Babel. Anderen zullen later nog volgen, waaronder Ezra en Nehemia. Er is ook een grote groep ballingen die onder leiding van de oude familiehoofden wel vertrekt. God zelf wekt ze op om de terugreis naar het land van de beloften te wagen. Deze Joden krijgen naast de verplichte ondersteuning ook een vrijwillige gift mee die rechtstreeks ten goede komt aan de tempelbouw. Kores zelf geeft het oude tempelgerei, dat ooit door Nebukadnezar in triomf uit Jeruzalem is weggevoerd, terug aan de Joden, zodat het opnieuw dienst kan doen tot eer van God.

Vers 8 – 11
De tempelschatten worden overhandigd aan de stadhouder Sesbázar. Mogelijk dat hier aan Zerubbábel gedacht moet worden, maar de Bijbel bevestigt dat niet. Onder leiding van deze Sesbázar begint men aan de lange tocht naar Kanaän. Evenals bij de uittocht uit Egypte (Exodus 12:35-36) vertrekken de Joden met grote schatten uit het land waar ze zo lang gevangen hebben gezeten.