Bijbelgedeelte: Jona 1 en 2

Intro

De geschiedenis van Jona is een wonderlijk verhaal. Geen andere profeet wordt met zo’n specifieke opdracht naar een ander volk dan Israël gestuurd. En geen profeet loopt zo nadrukkelijk weg voor zijn roeping.

Jona 1

Vers 1-2
Jona komen we nog op één andere plaats in de Bijbel tegen (2 Koningen 14:25). Hij was een profeet van het Tienstammenrijk of Israël. Hier in hoofdstuk 1 komen we hem tegen als een profeet die een enigszins vreemde en tegelijk ook zeer moeilijke opdracht van de HEERE krijgt. Hij moet naar de grote stad Ninevé om de mensen daar Gods oordeel aan te zeggen. Het vreemde aan deze opdracht is dat een profeet van Israël eigenlijk nooit naar een ander volk werd gestuurd. Het moeilijke is dat deze opdracht uiterst gevaarlijk is. De Ninevieten stonden bekend als enorm wreed en meedogenloos voor andere volken.
De kanttekeningen tekenen bij deze opdracht meteen aan dat de achterliggende gedachte is dat God door deze dingen heen Ninevé als een beschamend voorbeeld voor Zijn eigen volk wil maken. Tegenover de hardnekkige houding van Israël onder leiding van koning Jerobeam zal de bekering van de Ninevieten extra scherp afsteken.

Vers 3-4
Jona wil niet. De uitdrukking ‘Gods aangezicht’ betekent God Zelf en is tegelijk verbonden met Gods houding. Gods aangezicht zoeken betekent: Gods genade zoeken. Voor Gods aangezicht staan betekent: bereidwillig zijn om God te dienen (1 Koningen 17:1). Jona doet het tegenovergestelde. Hij vlucht weg van het aangezicht van de HEERE. Hij boekt een reis naar Tarsis. Zo probeert hij Zijn opdracht én meer nog, de HEERE Zelf te ontlopen.
Het absurde van dit plan blijkt doordat God laat merken aan Jona dat een klein mensje Zijn plannen niet kan dwarsbomen. Niet Gods plan maar Jona’s plan wordt verijdeld doordat God een geweldige storm laat opsteken die het schip waarop Jona mee vaart in grote nood brengt.

Vers 5-6
Terwijl de bemanning alles in het werk stelt om het schip te redden (werkend en biddend tegelijk) slaapt Jona alsof er niets aan de hand is. Totdat de hoofdschipper Jona ruw wekt. De vraag die hij aan Jona stelt, moet een moeilijke voor Jona geweest zijn. Hoe zal Jona ooit tot God moeten naderen? Hij is juist voor Hem op de vlucht. Jona kan toch onmogelijk verwachten dat Hij nu zijn God om een gunst kan smeken?

Vers 7-10
Je leest in eerste instantie geen reactie van Jona. Hij doet niets en wacht af. De heidense scheepslui denken dat iemand van hen schuldig moet zijn aan deze ellende. Opvallend is dat God hier door dit bijgeloof heen werkt en zorgt dat Jona als schuldige wordt aangewezen. Dan kan Jona er niet meer onderuit. Hij vertelt Wie hij dient en beschrijft in een paar zinnen de grootheid en majesteit van de HEERE. Bij deze heidenen blijkt meer Godsvreze te bestaan dan bij Jona. In hun reactie klinkt verbijstering door: Hoe kun je zo doen terwijl je weet wie de HEERE is?

Vers 11-12
Ze vragen Jona vervolgens wat ze doen moeten. Jona stelt voor dat ze hem overboord gooien. Jona ziet de storm als straf van God voor zijn ongehoorzaamheid. De scheepslui lijken nu slachtoffer van Jona’s ongehoorzaamheid te worden. Dat wil Jona niet. Hij wil zelf Gods straf dragen voor zijn eigen zonde. Alleen zo is dit op zich vreemde voorstel te begrijpen.

Vers 13-16
De mannen zijn het in eerste instantie niet met dit voorstel eens. Ze proberen uit alle macht aan land te komen maar als het alleen maar erger wordt, besluiten ze Jona overboord te zetten. Opnieuw blijkt in alles wat ze doen een opvallende Godsvreze bij deze mannen. Zowel in hun gebeden vooraf als in hun offers na afloop komt groot ontzag voor de HEERE tot uiting.

Vers 17
En dan blijkt toch dat Gods goedheid en genade groot zijn. God stuurt ‘door Zijn almachtige, vaderlijke regering’ (kanttekeningen) een grote vis die Jona opslokt en daarmee redt van de verdrinkingsdood. Drie dagen en drie nachten is Jona in het ingewand van de vis. Daarmee wordt deze onwillige profeet toch opeens tot een voorbeeld gemaakt van de Heere Jezus. De overeenkomst is het stillen van Gods toorn, gevolgd door drie dagen in de stilte en daarna weer terug in het leven. Jona in het ingewand van de vis en daarna op het strand; Jezus in het ‘ingewand’ van de aarde en daarna opgestaan uit de dood. Dit beeld is niet gezocht omdat de Bijbel zelf het gebruikt (zie Mattheüs 12:40).

Jona 2

Vers 1-9
Opvallend in Jona’s gebed zijn de vele verwijzingen naar allerlei psalmen. Jona bidt met de psalmen, om het zo te zeggen (zie Psalm 42:7 en 8; 31:7 en 23; 69:2; 7:16; 16:10; 61:3; 20:8; 44:18).
Het gebed van Jona heeft een aantal kernpunten die in een vertelling samengevat kunnen worden. Allereerst een schuldbelijdenis: Jona erkent dat hij door eigen schuld in dit ‘graf’ is terechtgekomen. Het is alles het gevolg van Gods rechtvaardige toorn over Jona’s ongehoorzaamheid (vers 1-4).
Ten tweede spreekt Jona ook zijn geloofsvertrouwen uit dat God hem zelfs uit deze positie bevrijden zal. De grond voor die hoop is enkel en alleen de genade van God die Jona toch ‘mijn God’ blijft noemen (vers 6).
Ten derde spreekt Jona in zijn gebed een gelofte uit. Een belofte is nooit een voorwaarde in de betekenis van ‘voor wat hoort wat’. Het is wel een toezegging God de dank te brengen die Hij waard is.

Vers 10
Het staat er zo ‘gewoon’ omdat het duidelijk moet zijn dat voor de HEERE niets te wonderlijk is. Hij is de Schepper aan Wie de machten van de natuur én de schepselen gehoorzamen moeten. Hij regeert.