Bijbelgedeelte: Richteren 4 en 5

Richteren 4 en 5 vertellen dezelfde geschiedenis op een eigen manier. Hoofdstuk 4 als verhaal, hoofdstuk 5 als lied. Voor deze exegese is er voor gekozen om de verlossing door Debora en Barak als geschiedenis te belichten. Daar waar nodig worden gegevens uit het vijfde hoofdstuk gebruikt voor de uitleg van hoofdstuk 4.

Vers 1-3
Israël verlaat de dienst aan de HEERE om andere goden te dienen (Richteren 5:8). Daarom straft God het volk door middel van Jabin. Jabin is nota bene koning van één van de volken in Kanaän, die Israël had moeten verdrijven. Hiermee komt de profetie uit dat ze tot prikkels en doornen zullen zijn (Richteren 2:3 en Jozua 23:13). Jabin heeft een groot leger van wel 900 strijdwagens, dat staat onder bevel van Sisera. Dat Sisera in een andere plaats is gelegerd dan Jabin, wijst erop dat Jabin een groot machtsgebied had in het noorden van Kanaän. De onderdrukking van Jabin is zo zwaar dat de mensen uit de dorpen hun toevlucht zoeken in de versterkte steden en dat men niet meer over de hoofdwegen durft te reizen (Richteren 5:6-8).

Vers 4-5
In de tijd dat Israël onderdrukt wordt door Jabin, is er al een richter in Israël: Debora. Behalve rechter is zij ook profetes. De mensen komen wel naar haar toe voor rechtszaken, maar niet om naar het Woord van de HEERE te luisteren. Als profetes heeft ze immers wel dit Woord gesproken, anders zou ze zo niet genoemd zijn. De afval van het volk Israël vindt dus plaats terwijl God spreekt. Gods spreken wordt echter genegeerd en daartegen verzetten de mensen zich. De straf van God is daarom ook extra zwaar.

Vers 6-7, 10
Debora roept (als profetes) in de naam van de HEERE Barak op tot de strijd tegen Jabin. Barak woont in Kedes, in het stamgebied van Naftali. Barak moet een leger samenroepen uit de stammen Zebulon en Naftali. Deze stammen hadden het meest te lijden onder de overheersing van Jabes. Behalve deze mannen worden er ook soldaten uit de omliggende stammen opgeroepen. Hun respons is verschillend. Uit het zuiden komen soldaten uit Issaschar, Efraïm en Benjamin om te helpen (Richteren 5:14-15). De stammen uit het Overjordaanse of Gilead (Ruben, Gad, Manasse), als ook de stammen aan de kust (Aser in het noorden, Benjamin in het zuiden) hebben het te druk met andere dingen (Richteren 5:16-17).

Vers 8-9
Barak durft niet. Daarom stelt hij als voorwaarde dat Debora mee moet in de strijd. Barak stelt geen vertrouwen op de hulp en belofte van de HEERE, daarom is het een schuldige zwakheid van hem. Omdat Barak nu op de aanwezigheid van een vrouw steunt, zal hij ook niet de eer krijgen voor het behalen van de overwinning. Die eer is straks weggelegd voor een vrouw.

Vers 12-16
Bij de berg Tabor brandt de strijd los. Op de berg had het leger van Israël zich verzameld. Vanuit het westen, door de vlakte van Jizreël met daarin de bedding van de beek Kison, komt het leger van Sisera op de strijdwagens aangesneld. Barak stormt de berg af en verslaat het leger van Sisera. Nadrukkelijk staat er bij dat de HEERE voorop ging in de strijd en dat Hij de vijand verslaat. Dat doet God door Barak en zijn leger te gebruiken en door een natuurwonder. Door onverwachte regenval verandert de droge, harde ondergrond de bedding van de beek Kison in een modderpoel (Richteren 5:21). De strijdwagens lopen vast en daarom moet Sisera te voet verder vluchten.

Vers 11, 17-21
Sisera vlucht naar de tenten van Heber, de Keniet. Heber is een nakomeling van Hobab, de zwager van Mozes (Numeri 10:29). Deze nakomelingen van Kaïn waren als bondgenoot met Israël naar Kanaän getrokken. Heber heeft echter de kant van Jabin gekozen, toen hij machtig werd. Sisera weet daarvan en denkt daarom bij Heber wel een veilige schuilplek te kunnen vinden. Jaël, de vrouw van Heber, geeft hem inderdaad ook een verstopplaats. Ze doet alsof hij een vriend is, maar in feite hoort Jaëls hart bij Israël (zoals Rachab voor Israël koos, in tegenstelling tot de overige inwoners van Jericho en zoals Abigaïl aan de kant van David stond, in tegenstelling tot haar man Nabal) Terwijl Sisera uitgeput in slaap valt, doorboort Jaël het hoofd van Sisera met een tentpin, zodat hij sterft. Voor Sisera een schandelijke dood. Voor Israël een teken dat God verlossing geeft door het zwakke en nietige. Terwijl Barak het aan geloof ontbrak, vinden we in deze geschiedenis onverwachts een getuigenis van geloof in Israëls God, en wel bij deze niet-Israëlische vrouw.

Vers 22
Het is in Barak te prijzen dat hij, nu de strijd eenmaal ontbrand is, zich zonder reserve inspant in de strijd. Hij heeft Sisera klaarblijkelijk op de hielen gezeten. Net komt Jaël de tent weer uit of daar komt Barak aan. Jaël hoeft alleen maar naar de tent te wijzen. Barak moet dan daar tot zijn schaamte zien en bekennen dat de strijd door een vrouw (die niet tot de strijd geroepen en bekwaam is) beslist is.

Vers 23-24
Sisera is verslagen en daarmee het grootste en sterkste deel van Jabins leger. Jabin was zelf niet in de strijd aanwezig, maar na deze overwinning is het gedaan met zijn macht. Na enige tijd is er niets meer van zijn rijk over en ontvangt Israël weer een tijd van rust (Richteren 5:31).