Getuigenis uit Dachau

Ds. J. Overduin zat in de Tweede Wereldoorlog gevangen in Dachau. Hij heeft over deze ervaring een boek geschreven. Daarin staat het volgende verhaal. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zat ergens een stel gevangen in een barak van Dachau, een Duits concentratiekamp. Iedere avond kwam een bewaker binnen en iedere avond zocht hij dezelfde man uit om hem af te ranselen.

Misschien had hij om een onverklaarbare reden een antipathie tegen deze man. De andere gevangenen zagen dit avond aan avond in machteloze woede aan. Wat konden ze ertegen beginnen? De machtsposities lagen immers vast. Pogingen tot bescherming van de kameraad zouden tot geweld tegen allen leiden.

De terreur was niet te doorbreken, want men beschikte niet over wapens om de vijand onschadelijk te maken. Eén van de gevangenen dacht echter niet langs deze traditionele machts-en geweldsbanen en niet in dit traditionele vriend-vijand-schema.

Op een avond stapte hij op de bewaker af en zei: Als u dan beslist iedere avond iemand moet afranselen, neem dan vanavond mij voor de variatie. Die opmerking kwam voor de bewaker onverwachts. Hij rekende op angst van iedereen en achtte het vanzelfsprekend dat ‘de mens’ bang, laf en egoïstisch is.

Na enige aarzeling antwoorde hij: "Goed, ik zal vanavond jou slaan en niet die ander. En omdat je zo flink bent om jezelf aan te bieden, mag je zelf zeggen, hoeveel slagen ik je geven zal." "Dat laat ik aan uw geweten over," antwoordde de gevangene. Dat was een volgende verrassing voor de bewaker en hij antwoordde: "Ik heb geen geweten". Daarop zei de gevangene van zijn kant: "Natuurlijk hebt u een geweten, anders had u mij allang afgeranseld."

Na dit wonderlijke gesprek was de aardigheid er voor de bewaker dermate van af, dat hij verdween en niet meer terugkwam. Ook de volgende avonden kwam hij niet meer om zijn oude slachtoffer op te zoeken. De terreursituatie was doorbroken op een manier die herinnert aan twee opdrachten: 'als iemand u dwingt om een mijl mee te gaan, ga dan twee mijlen met hem mee' en aan het gebod: 'zegent, wie u vervloeken'.

Dit verhaal laat zien hoe de Heilige Geest in een gelovige werkt. Hij brengt in ons geweten overtuiging van zonde. Hij doodt de werken van het vlees, zoals zelfhandhaving. Daarvoor in de plaats geeft Hij zachtmoedigheid. Ook leert de Heilige Geest ons om meer te geven dan ons wordt gevraagd, om onze vijanden lief te hebben en oog voor onze (zwakkere) naaste te hebben. Is de Heilige Geest al in jouw leven begonnen met dit levensveranderende werk?