Geloofsontwikkeling in fasen

3-5 jaar-Verbeelding en fantasie die op de werkelijkheid wordt geprojecteerd: o.a. ‘Mijn vader is de sterkste -en God ook’-Kan nog niet zelf normen en waarden vormen. Goed is voor hem, dat waarvoor hij beloond wordt en kwaad is waar het straf voor krijgt.-Spel + enorme verhaalhonger (niet abstract) + visualisering-Gevaar bestaat dat kinderen geen onderscheid zien tussen Bijbelverhalen en sprookjes en andere fantasieverhalen, tussen God en sinterklaas of allerlei ‘toverfiguren’.

6-9 jaar-Groei zelfstandigheid en individualiteit. Eendimensionaal denken (ook: lineaaldenken), rechtlijnig denken.-Ontwikkeling tot het kunnen vergelijken van lengte en hoeveelheid. En kunnen ordenen, tellen en rekenen.-Meer concrete omgang met de dingen en ontwikkeling van het figuratieve denken (God krijgt een gezicht, Bijbelverhalen worden letterlijk genomen).

10-11 jaar-De realiteitsperiode begint. Meestal zijn kinderen op deze leeftijd erg leergierig en nieuwschierig. Bovendien hebben ze een goed geheugen.-Meerdimensionaal denken ontwikkelt zich. Leren logisch te denken en consequenties te trekken. -Richten zich steeds meer op met name volwassenen en proberen vooral aan hun verwachtingen te voldoen.-Goed/verkeerd is vooral wat ouders en opvoeders goed/verkeerd vinden.

12-13 jaar (cruciale fase!)-In grote lijnen hetzelfde als de vorige fase 10-11 jaar. Wel ontwikkelt zich het vermogen tot abstract en ruimtelijk denken (God als de man met de baard blijkt niet te kloppen).-Worden van oudsten de jongsten door de overgang naar voortgezet onderwijs.-Kinderlijke onbevangenheid gaat verloren. Er ontstaat onzekerheid.-Vrienden en vriendinnen worden steeds belangrijker, die gaan de waarden en normen ook beïnvloeden. Er komt behoefte aan zelfstandigheid ten opzichte van ouders. Tegelijkertijd verwachten zij van hen ook structuur en veiligheid.

14-16 jaar-Jongeren zijn erg op zichzelf gericht. Zoeken eigen identiteit.-Identificatiefiguren zijn nodig.-Vriendengroep erg belangrijk (ook voor hun waarden en normen). Hun geloof is conventioneel, omdat ze zich aanpassen aan de meningen en gebruiken (conventies) van de groep waarin ze zitten.-Geloof wel/niet de rug toekeren.-Releaties en seksualiteit spelen een grote rol. Er wordt veel over gepraat en mee geëxperimenteerd. Overigens ook alcohol en roken (weed). Vaak bron van conflicten met ouders.-Veel geld wordt verdiend met bijbaantjes. Jongeren leven in feite in vele werelden tegelijk. Ze zijn gewend van de ene naar de andere te ‘zappen’. Het is dan ook geen wonder dat zij hun aandacht maar heel kort kunnen concentreren op de dingen waar ze mee bezig zijn. Daarbij wel verschil tussen denkers en doeners. Dit onderscheid kristalliseert zich meer en meer uit in deze leeftijdsfase.

17+ jaar-Zowel werkende als studerende jongeren zijn in het algemeen bezig met hun toekomst en levens-keuzen die met het oog daarop gemaakt worden: studierichting, werk, partner en kerk.-Kiezen is niet makkelijk. De band met het ouderlijke huis wordt losser. Langzamerhand groeien deze jongeren naar een eigen bestaan, waarin zij eigen keuzes maken, ook als het gaat om waarden en normen.-Bij velen is het abstracte denkvermogen nu ontwikkeld en dat stelt hen in staat genuanceerd over zaken als geloofs- en levensvragen na te denken. De opvoeding en de traditie worden getoetst en al dan niet geaccepteerd als iets waardevols om mee verder te gaan. Daarbij speelt de vraag ‘wat heb ik eraan?’ een grote rol. Dat geldt ook voor het geloof.

Evaluatie
10-12 jaar Kenmerken: Nieuwsgierigheid, cognitieve instelling. Sterke toename van geloofskennis, -ervaring en -beleving. Mogelijkheid om bijvoorbeeld Bijbelnamen te leren, veel mogelijkheden om aan te bieden.
14-16 jaar Kenmerken: Geen openheid voor feitjes en weetjes, meeste weerstand tegen de Bijbel, vooral identificatie: Abraham, David, Maria etc. Of vanuit eigen leefwereld: popidolen. Vraag om uitleg en verantwoording. Meningsvorming en toetsing daarvan door gesprek en uitproberen.
17+ jaar Kenmerken: Hernieuwde belangstelling voor Bijbelverhalen, behoefte aan kennis. Grote interesse in: vriendschap-relaties, wonderverhalen, leven na de dood, geloof praktiseren (heeft de Bijbel bestendigheid), meer van de Bijbel willen weten.