Jeugdwerkadvies – aansluiting zoeken bij jongeren

De tijd van de jeugdkerken is voorbij, maar hoe nu verder? Hoe kunnen kerken vandaag aansluiting zoeken bij hun eigen jeugd en jongeren van 'buiten'?

In de jaren negentig kwamen ze op; zes jaar geleden was het een hype; nu zijn de meeste jeugdkerken alweer verdwenen. Grootschalige vieringen, waren het, met eigentijdse muziek, dans, theater, licht en aantrekkelijke sprekers. Maar hoe je als kerk de jongeren vasthoudt? Hoe je jongeren buiten de kerk bereikt? Die vragen zijn niet weg. Waarom verdwenen de jeugdkerken zo snel alweer? Onder meer omdat het startpunt anders was dan in Engeland, waar de jeugdkerken vandaan komen, zeggen Corjaln Matsinger, jeugdwerkleider bij YfC, en Joost Klok, coördinator van de Youth Alphacursus. "In Engeland lag het begin bij zendingswerk in een wijk. Zo kreeg de kerk relaties met mensen in die wijk en daaruit kwam de behoefte aan vieringen op. In Nederland begon het andersom. Een jeugdkerk ging diensten houden en zei: 'Iedereen is welkom'. Dat werkt niet, of in elk geval anders." Inmiddels ontstaan ook in Nederland hier en daar nieuwe gemeenten zoals in Engeland, Bijvoorbeeld de Thugz Church, een gemeente voor Antilliaanse jongeren in Rotterdam, en Villa Klarendal in Arnhem, waar in een huiskamer op zondagochtend 'Frans Bauer' wordt gezongen met christelijke teksten ('Heb je even voor Mij ... ').

Passie
Maar smartlappenworship is niet typisch iets voor jongeren. “Klopt", zegt Matsinger, “het was deze week vijf jaar geleden dat André Hazes overleed. Wat doen we voor de honderdduizenden Hazesfans in Nederland? De kerk heeft geen jeugdprobleem, maar een cultuurprobleem. En wat jongeren betreft: een passieprobleem. Tieners zijn gepassioneerd en de kerk loopt warm voor het evangelie. Waarom is er dan geen aansluiting? Kun je als kerk met het enthousiasme van tieners omgaan? Niet schrikken of afdoen als onervarenheid, maar leaders bieden waarin die passie gaat stromen. Dat is belangrijker dan in de kerk wanhopig proberen te entertainen met n6g weer leukere vormen. Een opa van zeventig kan dan ook jeugdwerker zijn. Jeugdwerker zijn is: van God houden, van tieners houden en bereid zijn te leren."

"Tien procent van de jongeren is kerkelijk betrokken, tien procent is atheïst. Tachtig procent is spiritueel op zoek. Jeugdwerk gaat om méér dan je eigen kerkjeugd vasthouden. Een kerk die zich naar buiten richt, wordt ook van binnen sterker. In de Bijbel laat de herder 99 schapen in de steek om het ene verdwaalde schaap te zoeken. Nu zit er nog één in de stal - en die proberen we het naar de zin te maken - terwijl de andere 99 verdwaald zijn. Maak contact met jongeren waar ze zijn. Op school, op straat, waar ze uitgaan. Houd een Youth Alpha in de disco. Misschien moeten we kerkelijk werkers gaan betalen die structureel op straat rondhangen, Misschien moeten we ook onze boodschap aanpassen. In dit postchristelijke land hebben de meeste jongeren totaal geen beeld van God. Er was eens een meisje uit de gothicscene - met z'n zwarte kleding en make-up, duisteremuziek en zwarte humor - en een jeugdwerker zei tegen haar: 'jij bent gevaarlijk bezig, je laat je met de duivel in.' Haar reactie was: 'Dat kan niet, in Wicca bestaat geen duivel, dat is een uitvinding van het christendom.' Je moet dan dus van voren af aan beginnen: wat zegt de Bijbel over goed en kwaad? De vier Voornaamste vindplaatsen van spiritualiteit zijn voor jongeren: muziek, vrienden, de natuur en alleen zijn. Ga daarover in gesprek. Hoe vind je God dan in de natuur? En in de ander? In Amerika is contemplatief jeugdwerk in opkomst - kloosterweekenden. op zoek naar de stilte.”

Eigen jongeren
De bezoekers van jeugdkerken waren voor negentig procent kerkelijke en randkerkelijke jongeren. Een aantal van hen heeft daar God gevonden, zeggen Matsinger en Klok. Voor hen was de simpele, evangeliserende boodschap op den duur niet genoeg. Ze hadden verdieping nodig. Daar komt bij dat de pioniers na vier, vijf jaar moe werden. De kwaliteit zakte in; de jeugdkerk werd een uitgeklede versie van zichzelf. Tegelijk kwam in gewone kerken meer ruimte voor diensten met een band en speciale jeugddiensten. Door al die factoren kwamen de jeugd kerken aan hun eind. Op lokaal niveau zijn er overigens nog tientallen. Als een soort kerkoverstijgende jeugddiensten. Er is geen recept om jongeren bij de kerk te houden, zeggen de heren van Youth for Christ. Wel een aantal sleutels, dat elke gemeente in haar eigen situatie kan toepassen.

Ouders
“Zelf ben ik vooral bij de kerk gebleven dankzij mijn ouders", zegt Matsinger (33). "En de kerk gaf jongeren verantwoordelijkheid. Ik kreeg op mijn achttiende de leiding over het jeugdhonk op zaterdagavond. Daarvoor ging je door het vuur."

Ik zat op een echte jeugdvereniging", zegt Klok (23), "die ook nog 'Onderzoekt de Schriften' heette. Maar het was iets van de jongeren zelf, we kregen ruimte, er was enthousiasme, er werd veel georganiseerd.

Het tweetal noemt de sleutels om jongeren bij de kerk te houden op: “Eigen verantwoordelijkheid, een vriendenkring, voorbeeldfiguren, vertrouwenspersonen. geloofsopvoeding en een relevante boodschap."

Over dat laatste: dus geen prediking die antwoorden geeft zonder naar de vragen van jongeren te luisteren. Liever een relevant verhaal dan nog meer discolampen. 'Hoogdrempelig' kon wel eens beter zijn dan 'laagdrempelig'.

Bron: ND 26-9-2009 | Redacteur: Wim Houtman