Kerkverlating jongeren in evangelische gemeentes

Een tijdje geleden werd ik gevraagd om met het leiderschapsteam van een evangelische gemeente over hun visie voor 2030 na te denken. Welke tendensen zien wij plaats vinden? Wat gebeurt er in evangelische gemeentes en in de levens van mensen? Waar gaat het naartoe?

Over de komende maanden wil ik als vervolg hierop een aantal zorgen delen die ik persoonlijk heb omtrent de toekomst van evangelische kerken en gemeentes in ons land. Naast alle mooie en vele positieve dingen die hier plaats vinden, zie ik ook een aantal tendensen waar ik me zorgen over maak en die ik hier graag op CIP met jullie wil delen met de hoop dat ik me of druk maak over niks, of dat er hier een gesprek op gang over kan komen. Dus laten we beginnen...

De eerste zorg (drie) die ik meen te zien, is een toenemende secularisatie onder een bepaalde groep van evangelische jongeren. Misschien ken je het boek ‘You lost me’ van David Kinnaman, directeur van de Barna Group, één van de voornaamste christelijke onderzoeksbureaus in de VS. In zijn boek beschrijft David Kinnaman waarom de (evangelische) kerk in de VS momenteel een groot aantal van hun jongeren verliest. Het gaat hier met name om de 18 tot 29 jarigen, ook wel de Mozaïek generatie genoemd. Volgens het onderzoek van Kinnaman verlaat 59 procent van deze generatie de kerk en zorgt zo voor een demografisch zwart gat in de kerk in de VS.

Natuurlijk is het zo dat deze leeftijdsgroep al langer bekend staat als dé leeftijdsgroep waarin mensen de kerk verlaten, maar in het verleden kwamen veel van hen later gelukkig wel weer naar de kerk teug. Volgens Kinnaman is dat deze keer niet automatisch het geval. Hoewel iedere Mozaïeker zijn of haar eigen redenen heeft om de kerk te verlaten, lijkt hun overkoepelende boodschap vaak hetzelfde te zijn, namelijk: “Je bent mij kwijt geraakt, omdat hetgeen waar de kerk voor staat in mijn ogen niet meer klopt.” Veel van deze jongeren ervaren dat ze hun grootste levensvragen in de kerk niet mogen of kunnen stellen. In plaats daarvan keren zij zich tot technologie, de huidige cultuur en hun leeftijdsgenoten voor antwoorden over de grote levensvragen over wetenschap, levensstijl, seksualiteit en cultuur.

Mijn zorg (vier) is dat ditzelfde verschijnsel ook in de evangelische kerken en gemeentes in ons land aan het plaatsvinden is en dat dit in de komende jaren alleen nog maar gaat toenemen. Naar mijn weten zijn er met betrekking tot ons land op het moment nog geen concrete cijfers over dit fenomeen, maar ik zie het al wel gebeuren in evangelische gezinnen in mijn naaste omgeving. Met enige regelmaat kom ik als rondreizende spreker na afloop van een dienst in gesprek met bezorgde ouders die tegenover mij hun zorgen uiten over hun kinderen die niet meer geloven en daarom ook niet meer mee willen naar de gemeente. In de jaren 60 tot 80 van de vorige eeuw vond er een grote secularisatie plaats in de traditionele kerken. Ik ben bang dat de evangelische beweging nu aan de beurt is. We hebben onder andere te maken met de eerste ‘internet en mobiele telefoon’ generatie. In bepaalde gemeentes worden deze jongeren al de ‘blauwe gloed’ generatie genoemd – vanwege de blauwe gloed van hun mobiele telefoons op het balkon tijdens de dienst.

Deze secularisatie onder de 18 tot 29 doelgroep heeft volgens mij voor een belangrijk deel te maken met de vraag: “Hoe gaan wij als christenen om met de Bijbelse boodschap?” Tot voor kort was het ‘normaal’ dat je als jongere jouw overtuigingen aanpaste aan de verkondiging in de dienst en het Bijbelse onderwijs in de gemeente. Je zou de verkondiging kunnen vergelijken met een koekjesvorm. Net zoals het deeg zich laat vormen door de koekjesvorm en je zo allemaal dezelfde koekjes krijgt, zo liet ik mij en mijn generatie vormen door het Bijbelse verhaal in de gemeente. Het was als vanzelfsprekend dat je als je jonge christen je aanpaste aan het grote verhaal in de Bijbel. Tegenwoordig lijkt de (onbewuste) denkwijze omgekeerd te zijn: “Ik pas mij niet meer aan het verhaal aan. Het verhaal moet bij mij passen. Het verhaal moet voor mij kloppen.”

In plaats van het grote verhaal als koekjesvorm werkt het verhaal nu als een elastiekje dat je om je arm meedraagt. Christelijke jongeren dragen vaak meerdere elastiekjes om hun arm. Op zondagmorgen dragen ze het christelijke elastiekje. Op school dragen ze het seculiere elastiekje. Ze hebben geleerd om verhalen te filteren. Dagelijks komen er honderden verhalen via Snapchat, Instagram, Whatsapp, Facebook, Netflix, internet en andere sociale media bij hen binnen. Ze hebben moeten leren omgaan met fake news en voortdurende reclameboodschappen. Filteren is een absolute noodzaak. Ons Bijbels verhaal is maar één van de vele verhalen die op hen afkomt. Dit is niet te veranderen of terug te draaien. Dit is deel van het nieuwe gewoon dat buiten onze kerkelijke macht en invloed ligt. Binnen dit nieuwe gewoon moeten we als kerken bezig met de vraag: hoe voorkomen wij dat ze ons Bijbels verhaal wegfilteren?

Auteur: Matthijs Vlaardingerbroek